00:01
I'r rhai ohonoch sydd â phrofiad
00:03
o weithio ym maes gwaith cymdeithasol gofal plant
00:07
efallai y byddwch chi'n cydnabod hyn,
00:10
felly os ydych chi'n cwrdd â phobl yn gymdeithasol
00:12
ac maen nhw'n gofyn beth rydych chi'n ei wneud am swydd
00:15
ac rydych chi'n dweud eich bod chi'n gweithio ym maes amddiffyn plant,
00:17
maen nhw'n edrych arnoch chi mewn ffordd benodol
00:20
ac maen nhw'n dweud "o mae hynny'n swydd anodd"
00:23
"sut ydych chi'n cysgu yn y nos?
00:25
Rhaid eich bod chi'n cario'r pryderon hynny gartref.
00:28
Rhaid i chi weld rhai pethau erchyll ".
00:30
Os dywedwch wrthynt eich bod yn gweithio ym maes gofal plant, maen nhw'n meddwl eich bod yn gweithio mewn creche.
00:36
Ac maen nhw'n cael delwedd o fath gwahanol, canfyddiad gwahanol
00:40
o'r math o waith rydych yn gwneud.
00:42
Rydyn ni i gyd yn gwybod
00:44
ein bod ni'n gweithio mewn sefyllfaoedd heriol iawn weithiau
00:47
yn enwedig y rhai sy'n hysbys i MARAC, chi'n gwybod
00:51
cam-drin domestig a phethau felly.
00:53
Ac mae yna heriau i weithwyr cymdeithasol.
00:55
Ac am y rheswm hwnnw, oherwydd fy mod i'n byw yn CNPT
00:59
ac aeth fy merch i'r ysgol yn CNPT,
01:01
gwnaethom y pwynt
01:03
pe bai rhywun yn ei holi hi am yr hyn dwi'n gwneud fel swydd,
01:08
bydde hi'n dweud,
01:10
mae fy nhad yn gweithio i'r cyngor.
01:15
Dywedwyd wrthi hefyd pe bawn i'n troi i fyny yn yr ysgol,
01:18
dylai weithredu fel pe na bai'n fy adnabod.
01:22
Gan ei bod yn ferch yn ei harddegau, roedd hi'n eithaf da am wneud hynny.
01:25
Ar un adeg roedd hi wedi
01:28
dod â ffrind newydd adref i'r tŷ.
01:31
Roedd fy mhartner a minnau allan o waith ar y pryd.
01:34
Edrychodd ei ffrind ar lun
01:36
ac yn gweld llun ohonof fy hun,
01:39
ac mae hi'n dweud "Rwy'n ei adnabod e.
01:42
O ble ydw i'n ei adnabod?
01:45
Beth mae'n ei wneud ar gyfer swydd? "
01:47
Dywedodd fy merch, ar giw "mae e'n gweithio i'r cyngor".
01:50
"Ah dyna lle dwi'n nabod o,
01:53
fe yw ein dyn bin".
01:54
*Chwerthin*
01:59
Pe bawn yn cael y dewis o gael fy ystyried fel y dyn bin
02:03
neu'r gweithiwr cymdeithasol amddiffyn plant
02:05
pan fyddaf yn ymweld â theulu am y tro cyntaf,
02:07
byddai'n well gennyf gael fy ystyried yn ddyn y bin.
02:10
A'r rheswm am hynny, yw hyn.
02:14
Y triongl.
02:15
Nid unrhyw driongl, ond triongl drama Karpman.
02:19
Mae hyn wedi bodoli ers tua 50 mlynedd.
02:22
Ac mae'n sôn am ddeinamig
02:25
y byddai'r mwyafrif ohonom yn gyfarwydd a nhw.
02:28
O ran dynameg tîm, weithiau bydd gennych rywun fydd yn mynd i rôl y dioddefwr
02:32
a bydd aelodau eraill o'r tîm wedyn yn mynd i'w hachub.
02:35
Neu weithiau fe allech chi fod mewn sefyllfa lle rydych chi'n
02:38
herio rhywun am ei ymddygiad, ac maen nhw'n mynd i rôl y dioddefwr,
02:42
ac yna'n sydyn rydych chi wedi mynd i'w hachub
02:45
a'u tynnu allan o'r sefyllfa honno.
02:47
Ac rwy'n credu ei fod yn fodel defnyddiol i feddwl amdano
02:50
pan fyddwn ni'n dechrau galw ein hunain yn weithwyr amddiffyn plant,
02:53
ac a yw hynny'n beth da i'w wneud mewn gwirionedd.
02:55
Felly os ydym yn defnyddio'r model hwn,
02:57
rwy'n weithiwr amddiffyn plant, felly rhaid i hynny olygu
03:01
mai fi yw'r amddiffynwr plant
03:03
a'r person rwy'n ceisio amddiffyn yw'r plentyn.
03:07
Felly pwy mae'r plentyn yn dioddef?
03:10
Eisoes rydyn ni wedi creu deinameg yno,
03:13
pan rydyn ni'n cyhuddo'r rhieni ond rydyn ni'n gweithio gyda nhw mewn gwirionedd.
03:18
Yn ôl i'r triongl,
03:20
mae'n debyg pe byddem yn gofyn i'r rhieni,
03:22
byddai ganddynt farn wahanol.
03:25
Byddent yn gweld eu hunain fel rhieni amddiffynnol,
03:28
efallai bod ganddyn nhw eu problemau, efallai bydd ganddyn nhw eu hanawsterau
03:31
mae'n rhaid i ni gydnabod hynny,
03:33
"ond dwi'n caru fy mhlentyn, rydw i eisiau amddiffyn fy mhlentyn"
03:37
felly maen nhw yno i amddiffyn eu plentyn.
03:39
Os ydyn ni'n meddwl yn ôl eto i achos Tina y bore yma,
03:43
gyda'r fam a'r fideo a welsoch chi.
03:47
"Cefais sioc a chywilydd pan gefais fy nghontractio gyntaf"
03:51
"Rydw i'n mynd i golli fy mhlant"
03:54
Felly eisoes rydyn ni'n gweithio gydag ofn.
03:57
Ac rwy'n credu bod Geraint y prifathro wedi rhoi hynny'n eithaf cryno y bore yma.
04:01
Pan rydyn ni'n delio â heriau ac o dan bwysau,
04:05
yn aml iawn rydym yn troi at strategaethau na fydd o gymorth,
04:09
ac efallai y byddwn yn llai na gonest am bethau.
04:12
Os ewch chi at y meddyg ac maen nhw'n gofyn faint rydych chi'n ei yfed,
04:15
neu'n ysmygu neu'n bwyta,
04:17
mae'n debyg y byddech chi'n rhoi ateb gwahanol i beth yw'r gwir.
04:24
Castell-nedd Port Talbot, o'r cyfarwyddwr, penaethiaid gwasanaeth,
04:27
prif swyddogion, rheolwyr,
04:29
maen nhw bob amser eisiau i ni wybod beth yw safbwynt y plentyn.
04:32
Felly pe baech chi'n mynd yn ôl i'r triongl
04:35
a meddwl am y plentyn,
04:38
Byddwn yn dadlau, i lawer o'r plant, y byddai'r triongl drama yn golygu
04:42
y byddent yn gweld eu hunain fel y rhai sy'n gorfod amddiffyn eu rhieni.
04:47
Ac yn aml pan rydyn ni'n gweithio gyda theuluoedd mae'n rhaid i ni weithio trwy'r her honno,
04:52
oherwydd maen nhw'n poeni am yr hyn a allai ddigwydd.
04:55
Efallai y byddan nhw eisiau i'r gweithiwr cymdeithasol fod yn gefnogol a helpu i atal rhai pethau sy'n digwydd
05:00
ond nid ydyn nhw am gael eu tynnu oddi ar eu rhieni.
05:02
Nid ydyn nhw am i'w rhieni gynhyrfu a phoeni.
05:05
Efallai eu bod yn caru ac yn cael bond cryf iawn â'u rhieni,
05:08
ond efallai y byddan nhw hefyd eisiau i rai pethau newid.
05:13
Fe wnes i gymhwyso yn union fel roedd Deddf y plant yn dod i mewn,
05:17
un o'r beirniadaethau ar y pryd,
05:20
oedd er ei bod yn bwysig i bethau ddigwydd mewn modd mwy amserol,
05:25
roedd risg wirioneddol y byddem yn cael ein gyrru gan broses.
05:28
Felly roedd yn canolbwyntio mwy ar brosesau
05:31
a mwy am y dystiolaeth, felly rydyn ni'n colli golwg ar bethau.
05:34
Roedd yna astudiaeth hynod ddiddorol ym 1993,
05:38
lle aethon nhw â gweithwyr cymdeithasol o bob rhan o Ewrop
05:41
ac ymwelon nhw â phob un o'r gwahanol wledydd.
05:46
Dywedodd gweithiwr cymdeithasol Lloegr
05:49
"Wnaethon nhw ddim trafod tystiolaeth o gwbl, tybed beth mae hynny'n ei ddweud am eu system".
05:53
"Fe wnaethon ni siarad amdano y rhan fwyaf o'r amser, ac roeddwn i'n meddwl tybed beth mae hynny'n ei ddweud am ein system".
05:58
Meddai gweithiwr cymdeithasol Ffrainc
06:00
"Mae hyn i gyd yn siarad am dystiolaeth a phrawf,
06:03
mae'r plentyn yn dioddef, nid ydyn nhw'n gallu gweld hynny?"
06:07
Aethant ymlaen hefyd i wneud pwynt pwysig arall,
06:11
Un o egwyddorion Deddf y plant yw budd gorau'r plentyn sydd bwysicaf.
06:17
Dywedodd yn Ffrainc, maen nhw'n dweud rhywbeth tebyg
06:20
"Mae budd gorau'r plentyn yn bwysicaf, yng nghyd-destun y teulu".
06:26
Rydych chi wedi bod yn clywed llawer am y dull sy'n canolbwyntio ar ganlyniadau heddiw,
06:31
ac fel y clywsom gan Andrew Jarrett yn gynharach, yn eithaf pwysig,
06:34
nid yw'n broses neu offeryn yr ydym yn ei ddefnyddio yn syml.
06:40
Meddwl yn gysyniadol ydyw mewn gwirionedd.
06:44
Mae'n bwysig ein bod ni'n meddwl am ein systemau gwerth a'n hiaith,
06:48
a sut rydyn ni'n gweithio gyda phobl.
06:52
Os awn yn ôl at driongl y ddrama,
06:55
byddwn yn awgrymu bod y model sy'n canolbwyntio ar ganlyniadau
06:58
yn ein galluogi i feddwl amdanom ein hunain fel y gefnogaeth i'r teulu.
07:02
Ac efallai mai'r troseddwyr yw'r materion
07:05
ynglŷn â sut y gall y rhieni reoli eu rhwystredigaethau.
07:08
Gallai hynny fod yn rheoli dicter,
07:10
gallai fod yn gam-drin domestig, gallai fod yn ystod eang o bethau eraill.
07:13
Sut maen nhw'n cael cefnogaeth ynghylch eu camddefnyddio sylweddau?
07:16
Sut maen nhw'n cael cefnogaeth o amgylch eu hiechyd meddwl?
07:23
Yn aml mae gennym faterion mawr yn ein cymdeithas
07:27
yr ydym yn ceisio delio â nhw fesul achos.
07:30
Rydyn ni'n ei weld fwy ac mae'r dystiolaeth yn dod ymlaen trwy'r amser,
07:34
faint o dlodi sy'n fater sy'n dechrau effeithio ar ein teuluoedd.
07:38
Mae 68% o blant yng Nghymru yn debygol o fynd i'r gwely eisiau bwyd
07:42
yn ystod gwyliau'r ysgol oherwydd
07:44
nad ydyn nhw'n gallu cael prydau ysgol am ddim.
07:46
A yw hynny'n beth amddiffyn plant?
07:49
Neu a yw'n beth datblygu cymunedol?
07:52
A yw'n ymwneud â sut yr ydym yn mynd at ein gwaith?
07:55
I mi, mae canolbwyntio ar ganlyniadau yn offeryn da,
07:58
rwy'n credu bod arwyddion diogelwch mewn gwirionedd yn offeryn da iawn,
08:01
ond oni bai bod gennych chi'r meddwl cysyniadol hwnnw am sut rydyn ni'n gweithio,
08:05
rydyn ni wir yn mynd i gael trafferth
08:07
o ran sicrhau newid.
08:09
Tri phwynt yr hoffwn i orffen arnyn nhw,
08:14
mae angen i ni ddysgu bod mwyafrif llethol y rhieni
08:19
eisiau gwneud y gorau i'w plant.
08:22
Ac mae'n rhaid i ni ymddiried yn hynny. Rwy'n credu eich bod wedi clywed hynny dro ar ôl tro heddiw.
08:29
Rydyn ni bob amser yn meddwl am bethau o safbwynt amddiffyn plant difrifol.
08:36
Y Maria Colwells, y Peter Donaldsons ac yn y blaen.
08:43
Ac mae yna'r peth hwn am reol optimistiaeth,
08:46
bron cyn gynted ag y byddwch yn dechrau dadlau bod gan y rhieni hyn gryfderau,
08:51
neu efallai eich bod chi'n cael eich dal yn ormodol yng ngallu'r rhieni a phethau felly.
08:56
I mi, mae hynny'n ymwneud â sinigiaeth broffesiynol
09:00
sydd wedi dod i amddiffyn plant
09:02
dros yr 20 mlynedd diwethaf.
09:05
Ac nid yw hynny'n ein helpu ni mewn gwirionedd.
09:08
Yn olaf, credaf ei bod yn bwysig ein bod yn meddwl sut
09:11
rydym yn gweithio i adeiladu perthnasoedd deniadol.
09:13
Ac mae hynny'n caniatáu inni basio'r mater hwnnw o gydymffurfio cudd.
Welsh
