Adroddiad blynyddol datblygu arweinyddiaeth 2024 i 2025

Mae arweinyddiaeth dosturiol yn rhan allweddol o arfer effeithiol yn y sector gofal cymdeithasol yng Nghymru. Mae'n creu amgylcheddau lle mae empathi, parch a diogelwch seicolegol yn cael eu blaenoriaethu, sydd o fudd i'r gweithlu a phobl sy'n derbyn gofal a chefnogaeth.

Ein huchelgais, a nodir yn y Cynllun Cyflawni'r Gweithlu Gofal Cymdeithasol yw y bydd arweinwyr ar draws iechyd a gofal cymdeithasol yn dangos arweinyddiaeth dosturiol erbyn 2030.

Mewnwelediadau i'r gweithlu: Arolwg 'Dweud Eich Dweud' 2024

Casglodd arolwg gweithlu 'Dweud Eich Dweud' 2024 ymatebion gan fwy na 5,000 o weithwyr gofal cymdeithasol yng Nghymru. Datgelodd feddyliau'r gweithlu am les, bwlio, aflonyddu a gwahaniaethu.

Er bod 80 y cant o'r staff a holwyd yn teimlo eu bod yn cael eu gwerthfawrogi gan gydweithwyr a'r bobl maen nhw'n eu cefnogi, dim ond 35 y cant oedd yn fodlon â'u cyflog, ac roedd 25 y cant yn ystyried gadael y sector.

Dywedodd rhwng 92 y cant a 96 y cant nad oeddent yn profi bwlio, aflonyddu neu wahaniaethu yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, sy'n dangos rhywfaint o gynnydd mewn gwell diwylliant yn y gweithle. Ond, mae sgoriau llesiant yn parhau i fod yn is na chyfartaledd y DU, gyda 57 y cant o staff yn cael trafferth troi i ffwrdd ar ôl gwaith a dim ond 41 y cant yn teimlo bod ganddynt ddigon o gefnogaeth i reoli straen.

Mae'r canfyddiadau hyn yn dangos y cryfderau a'r heriau parhaus yn y sector, yn enwedig ynghylch cadw staff, rheoli straen, a diwylliant y gweithle. Maent yn tynnu sylw at yr angen i gefnogi datblygiad parhaus arweinwyr sector.

Rydym yn gwybod bod gweithleoedd sy'n arwain gyda thosturi wedi cael effaith gadarnhaol ar gadw staff.

Aliniad a gweithredu strategol

Mae ein cynllun strategol ar gyfer 2022 i 2027 yn nodi'r camau ar gyfer gwell llesiant i'r gweithlu gofal cymdeithasol a'r blynyddoedd cynnar. Mae hyn yn cynnwys ein huchelgais i ymgorffori arweinyddiaeth gydweithredol a thosturiol ar draws gofal cymdeithasol a blynyddoedd cynnar i greu diwylliant o les, gwelliant parhaus a bod yn agored.

Ein canlyniadau

Ein huchelgais gyffredinol yw y bydd "arweinwyr mewn gofal cymdeithasol yn dangos arweinyddiaeth dosturiol a gydweithredol ar y cyd".

Y gwahaniaeth hirdymor rydyn ni eisiau ei weld yw bod pobl yn:

• defnyddio dysgu, offer, dulliau ac adnoddau newydd yn eu gwaith
• cymryd camau ac ymgorffori ffyrdd newydd o weithio'n lleol a/neu ar draws y system gofal cymdeithasol a blynyddoedd cynnar
• rhannu dysgu gydag eraill, hyrwyddo'r gwaith a gweithredu fel llysgenhadon ar gyfer newid.

Beth yw arweinyddiaeth dosturiol?

Mae arweinyddiaeth dosturiol yn cynnwys pedwar ymddygiad allweddol, fel y disgrifir gan The King’s Fund.

• mynychu: bod yn bresennol a gwrando gyda diddordeb
• dealltwriaeth: Ceisio deall yr heriau sy'n wynebu eraill
• empathi: teimlo a dangos pryder gwirioneddol
• helpu: cymryd camau meddylgar a phriodol i gefnogi eraill.

Mae'n hanfodol ymgorffori'r ymddygiadau hyn mewn ymarfer arweinyddiaeth i greu gweithleoedd seicolegol ddiogel, cynhwysol a gwydn ar draws y sector.

Mae arweinyddiaeth dosturiol yn cael ei hymgorffori'n weithredol ar draws y sector gofal cymdeithasol yng Nghymru, gan ysgogi newid sefydliadol ystyrlon. Mae hyn yn cynnwys datblygu gwerthoedd tîm ar y cyd, mabwysiadu gonestrwydd radical, a chreu gweithleoedd seicolegol ddiogel lle mae pobl yn teimlo eu bod yn cael eu cefnogi a'u grymuso.

Mae ein sesiynau ar-lein ac wyneb yn wyneb 'Cyflwyniad i arweinyddiaeth dosturiol' wedi bod yn rhan bwysig o'r trawsnewidiad hwn. Mae'r rhain wedi cyrraedd mwy na 300 o gyfranogwyr ledled Cymru, gan roi'r offer a'r ddealltwriaeth iddynt arwain gydag empathi, dealltwriaeth ac eglurder.  O'r rhai a fynychodd y sesiynau:

• Dywedodd 99 y cant eu bod wedi bodloni eu disgwyliadau
• Dywedodd 99.5 y cant eu bod wedi dysgu rhywbeth y gallent ei ddefnyddio yn ymarferol.

Mae'r adborth yn tynnu sylw at fwy o hyder wrth gymhwyso egwyddorion arweinyddiaeth tosturiol ac ymrwymiad cryfach i feithrin amgylcheddau cynhwysol, parchus.

Ymrwymiadau personol wedi'u hysbrydoli gan hyfforddiant arweinyddiaeth tosturiol

Trwy gydol y flwyddyn, fe wnaethom ni hefyd gynnal gweithdai am ddatrys gwrthdaro tîm, yn ogystal â sesiwn arbenigol ar gyfer darparwyr dysgu am arweinyddiaeth dosturiol. Daeth 45 o bobl i'r sesiynau hyn.

 Fe wnaethom hefyd weithio gydag Addysg a Gwella Iechyd Cymru (AaGIC) i ddatblygu gweithdy arweinyddiaeth ar y cyd ar gyfer y gweithlu iechyd a gofal cymdeithasol, fel rhan o Gyfres Gwanwyn Arweinyddiaeth Arbenigol AaGIC 2025. Mynychodd 164 o bobl ein sesiwn ar y cyd am gonestrwydd radical.

Roedd y digwyddiad hwn yn gydweithrediad gwych rhyngom ni a GIG Cymru, a ddangosodd aliniad gwych yn ein gwaith partneriaeth.

Ymgysylltu â'r sector

Yn ogystal â'n hyfforddiant Cyflwyniad i arweinyddiaeth dosturiol, rydym hefyd yn ymgysylltu â'r sector trwy rannu gwybodaeth am arweinyddiaeth dosturiol gyda chomisiynwyr, Unigolion Cyfrifol (RIs), a chyflogwyr mewn blynyddoedd cynnar a gofal plant a gofal cymdeithasol, gan gynnwys awdurdodau lleol, darparwyr trydydd sector a darparwyr annibynnol.

"Mae arwain ac arweinyddiaeth dosturiol yn rhan mor hanfodol o'n holl rolau, ac fe wnaethoch chi deilwra eich cyflwyniadau'n hyfryd i gomisiynu. (Rydym hefyd yn nodi'r cysylltiadau niferus â'r Fframwaith Cenedlaethol newydd ar gyfer comisiynu gofal a chefnogaeth, mae'r gwaith hwn mor amserol! Mor ddiolchgar i chi i gyd!"

Eleni, rydym wedi dechrau adeiladu ein rhwydwaith arweinyddiaeth tosturiol. Mae hyn yn cynnwys pobl sy'n gweithio ym maes gofal cymdeithasol sy'n angerddol am greu arweinwyr tosturiol yng Nghymru.

Ar hyn o bryd mae gennym 146 o bobl wedi cofrestru, ac yn 2025 byddwn yn dod â phobl at ei gilydd i rannu gwybodaeth, syniadau ac adeiladu ar y gwaith ysbrydoledig sy'n digwydd ledled Cymru i yrru ymlaen ein huchelgeisiau ar y cyd.

Mae'r Rhaglen Datblygu Rheolwyr Tîm (TMDP) a'r Rhaglen Datblygu Rheolwyr Canol (MMDP) yn parhau i chwarae rôl hanfodol wrth gryfhau gallu arweinyddiaeth cenedlaethol yn y sector gofal cymdeithasol. Mae'r rhaglenni hyn wedi'u cynllunio i roi'r sgiliau, y wybodaeth a'r hyder i arweinwyr presennol ac uchelgeisiol i lywio heriau cymhleth a gyrru gwella gwasanaethau.

Gallwch ddarganfod mwy am y rhaglenni hyn ar ein gwefan.

Rhaglen Datblygu Rheolwyr Tîm (RhDRhT)

Mae'r RhDRhT yn cefnogi rheolwyr rheng gyntaf mewn gofal cymdeithasol trwy gryfhau eu galluoedd arwain a meithrin hyder wrth wneud penderfyniadau. Mae'r rhaglen yn canolbwyntio ar wella arweinyddiaeth tîm, sgiliau cyfathrebu, ac effeithiolrwydd gweithredol. Mae'n cynnig dysgu strwythuredig sy'n rhoi'r offer i gyfranogwyr arwain timau perfformiad uchel a rheoli heriau o ddydd i ddydd gyda mwy o sicrwydd.

Yn y garfan ddiweddaraf, cymerodd 36 o fyfyrwyr ran ar draws dau gwrs RhDRhT. O'r rhain, cwblhaodd 32 y rhaglen yn llwyddiannus, gyda thri yn gohirio ac un yn tynnu'n ôl, gan arwain at gyfradd gwblhau gref o 88.89 y cant. Mae adborth yn dangos bod y rhaglen wedi cael effaith gadarnhaol ar allu cyfranogwyr i arwain timau, cyfathrebu'n effeithiol, a gwneud penderfyniadau hyderus.

Rhaglen Datblygu Rheolwyr Canol (RhDRhC)

Mae'r RhDRhC yn targedu rheolwyr canol mewn gofal cymdeithasol, gyda'r nod o ddatblygu eu meddwl strategol, arweinyddiaeth weithredol, a sgiliau rheoli pobl. Mae'r rhaglen yn paratoi cyfranogwyr i lywio heriau cymhleth a chyfrannu at wella gwasanaethau ar lefel sefydliadol ehangach.

Yn y garfan ddiweddaraf, cymerodd 15 o fyfyrwyr ran yn y cwrs RhDRhC.. Cwblhaodd 13 y rhaglen yn llwyddiannus, tra bod dau wedi'u gohirio, gan arwain at gyfradd gwblhau o 86.67 y cant. Adroddodd cyfranogwyr enillion sylweddol yn eu gallu i feddwl yn strategol, arwain timau yn effeithiol, a rheoli newid yn eu sefydliadau.

Yn ogystal â'r rhaglenni achrededig, cymerodd 17 o fyfyrwyr ran yn y Rhaglen Rheolwr Canol Darparol (RhRhCD), sy'n helpu pobl i baratoi ar gyfer rolau rheoli canol mewn gwasanaethau cymdeithasol. Dywedodd 100 y cant o'r rhai a gymerodd ran fod y rhaglen yn diwallu eu hanghenion yn dda iawn neu'n eithaf da, a dywedodd 100 y cant ei bod yn berthnasol i'w rôl bresennol neu yn y dyfodol.

"Rwy'n credu bod y rhaglen wedi fy helpu i ddatblygu fy meddwl fel y byddaf yn mynd ar drywydd rolau rheoli canol."

Mae'r ffigurau hyn yn tynnu sylw at y momentwm cynyddol y tu ôl i fentrau datblygu arweinyddiaeth yng Nghymru. Mae'r gyfradd cwblhau uchel yn adlewyrchu perthnasedd ac ansawdd y rhaglenni. Mae'r cyfranogiad eang gan awdurdodau lleol yn dangos bod buddsoddiad ar y cyd mewn meithrin arweinwyr gofal cymdeithasol medrus a hyderus.

Rhaglen cyfarwyddwyr newydd

Yn 2024, fe wnaethom gomisiynu Leaderful Action i gynnal rhaglen ddatblygu ar gyfer naw Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol newydd (yn y swydd am dair blynedd neu lai). Roedd y rhaglen yn cyfuno setiau dysgu gweithredu, sesiynau siaradwyr gwadd, a hyfforddiant unigol. Ei nod oedd adeiladu hyder, cryfhau cefnogaeth cymheiriaid, a rhannu dulliau arloesol o heriau cymhleth.

Fe wnaethon ni gasglu adborth gan saith cyfranogwr, pob un ohonynt yn teimlo bod y rhaglen yn bodloni eu disgwyliadau. Roedden nhw'n gwerthfawrogi'r strwythur hyblyg, y cymysgedd o sesiynau ar-lein ac wyneb yn wyneb, a'r cyfle i siapio'r cynnwys, yn enwedig y dewis o siaradwyr. Roedden nhw'n teimlo bod y setiau dysgu gweithredu yn fannau cefnogol a myfyriol, hyd yn oed os nad oeddent bob amser wedi'u strwythuro'n llym, ac fe wnaethant ganmol y sesiynau hyfforddi am eu hansawdd a'u perthnasedd.

Er bod y rhan fwyaf o'r cyfranogwyr yn hapus gyda'r sesiynau wyneb wyneb yng Nghaerdydd, awgrymodd rhai y dylid cylchdroi lleoliadau i gynnwys y rhai o ogledd a chanolbarth Cymru yn well. Mae cyfranogwyr wedi aros mewn cysylltiad yn anffurfiol trwy WhatsApp, ac mae llawer wedi mynegi diddordeb mewn cyfarfodydd yn y dyfodol. Roedd safbwyntiau cymysg ar agor y rhaglen i bartneriaid, gyda'r mwyafrif yn cytuno y dylai unrhyw ehangu sicrhau bod lle pwrpasol i gyfarwyddwyr.

Yn gyffredinol, dywedodd yr holl gyfranogwyr y byddent yn argymell y rhaglen, gan dynnu sylw at yr ymddiriedaeth, cyfle i fod yn agored a'r gefnogaeth gan gymheiriaid a feithrinwyd.

Gwybodaeth ac adnoddau ar gyfer y sector

Y llynedd, dywedodd pobl wrthym y byddent yn hoffi mynediad haws at wybodaeth am ddatblygu a chefnogaeth arweinyddiaeth. Eleni, fe wnaethom ddatblygu tudalennau gwe newydd i helpu pobl i ddarganfod mwy am arweinyddiaeth dosturiol a'r hyn sydd ar gael i'w cefnogi ar eu taith arweinyddiaeth.

Mae'r tudalennau gwe yn cynnwys:

• esboniad o arweinyddiaeth dosturiol, gan gynnwys dolenni i adnoddau Gwella
• awgrymiadau ar sut i gymhwyso'r egwyddorion arweinyddiaeth tosturiol yn ymarferol
• gwybodaeth am raglenni arweinyddiaeth sydd ar gael i'r rhai sy'n gweithio ym maes gofal cymdeithasol.
   

Fe wnaethon ni lansio'r tudalennau gwe ym mis Gorffennaf, a chawsant fwy na 1,400 o ymweliadau yn 2024 i 2025. Byddwn yn parhau i ychwanegu mwy o wybodaeth ac adnoddau a'u hyrwyddo i'r sector.

Gan adeiladu ar y mewnwelediadau o'r arolwg gweithlu a llwyddiannau ein rhaglenni arweinyddiaeth, ein ffocws ar gyfer 2025 i 2026 fydd dyfnhau ac ehangu ein hymrwymiad i arweinyddiaeth dosturiol a datblygu arweinyddiaeth ar draws y sector gofal cymdeithasol yng Nghymru. Dyma rai o'n blaenoriaethau.

Cryfhau'r rhwydwaith arweinyddiaeth tosturiol a'r gymuned

Byddwn yn parhau i gysylltu ymarfer a chefnogaeth trwy rwydwaith arweinyddiaeth tosturiol sy'n parhau i dyfu. Bydd hwn yn ofod diogel a chydweithredol i arweinwyr rannu profiadau, heriau ac atebion.

Gall y gymuned ddysgu oddi wrth ei gilydd a derbyn cefnogaeth i'w gilydd, gan ganiatáu iddynt gyd-greu dulliau arweinyddiaeth sydd wedi'u gwreiddio mewn tosturi a gofal.

Hyrwyddo a monitro rhaglenni arweinyddiaeth cenedlaethol

Byddwn yn hyrwyddo cyfranogiad mewn rhaglenni arweinyddiaeth a rheoli cenedlaethol fel y TMDP a'r MMDP, fel bod mwy o reolwyr ac ymarferwyr yn ymwybodol o'r cyfleoedd gwerthfawr hyn.

Byddwn hefyd yn monitro ymgysylltiad a chanlyniadau ac yn defnyddio'r data hwn i'n helpu i wneud gwelliannau, fel bod y rhaglenni'n parhau i fod yn berthnasol ac yn effeithiol.

Gwella gwybodaeth a sgiliau ar gyfer arweinyddiaeth dosturiol

Byddwn yn agor y cyflwyniad i sesiynau arweinyddiaeth tosturiol i fwy o bobl, gan helpu arweinwyr ar bob lefel i adeiladu'r sgiliau sylfaenol a'r meddylfryd sydd eu hangen i arwain gydag empathi, eglurder a phwrpas.

Bydd y sesiynau hyn yn cael eu teilwra i ddiwallu anghenion gwahanol rolau a lleoliadau ar draws y sector. Byddwn hefyd yn edrych ar 'gamau nesaf' yn dilyn y sesiynau cyflwyno.

Cefnogi'r sector i ymgorffori arweinyddiaeth dosturiol

Byddwn yn darparu cefnogaeth bwrpasol i sefydliadau i'w helpu i ymgorffori arweinyddiaeth dosturiol yn eu diwylliant a'u hymarfer. Mae hyn yn cynnwys:

• cysylltu â'n diwylliannau cadarnhaol a gweithio yn unol â' n gwaith cadarnhaol
• adnabod a rhannu adnoddau defnyddiol presennol
• datblygu offer a deunyddiau newydd lle mae eu hangen.

Ymgorffori arweinyddiaeth dosturiol yn ein practis ein hunain

Byddwn yn parhau i fodelu arweinyddiaeth dosturiol yn ein ffyrdd ein hunain o weithio, gan sicrhau bod ein diwylliant mewnol yn adlewyrchu'r gwerthoedd rydyn ni'n eu hyrwyddo ar draws y sector. Mae hyn yn cynnwys:

• ymarfer myfyriol
• gwneud penderfyniadau cynhwysol
• ymrwymiad i les a chydweithio.

Hyrwyddo cyfleoedd ar gyfer hyfforddiant a datblygiad

Byddwn yn sicrhau bod gwybodaeth am gyfleoedd datblygu arweinyddiaeth yn hawdd ei gyrraedd trwy ein gwefan a'n cyfathrebu. Trwy godi ymwybyddiaeth a symleiddio mynediad, rydym yn anelu at gynyddu mynediad a chefnogi ystod ehangach o arweinwyr i dyfu a ffynnu.

Mae datblygu arweinyddiaeth yn parhau i fod yn sylfaenol i ragoriaeth yn y sector gofal cymdeithasol.

Mae rhaglenni fel y Rhaglen Datblygu Rheolwyr Tîm (RhDRhT) a'r Rhaglen Datblygu Rheolwyr Canol (RhDRhC) a mentrau eraill sy'n hyrwyddo arweinyddiaeth dosturiol yn allweddol wrth adeiladu gweithlu gwydn, medrus a sy'n cael ei yrru gan werthoedd.

Mae'r rhaglenni hyn yn meithrin arweinwyr sy'n weithredol effeithiol, ond hefyd yn emosiynol ddeallus ac yn canolbwyntio ar y person yn eu dull gweithredu. Trwy barhau i weithio gyda'i gilydd â phartneriaid fel AaGIC, rydym am sicrhau bod pob arweinydd mewn gofal cymdeithasol yn gallu meithrin amgylcheddau lle mae staff yn teimlo eu bod yn cael eu clywed, eu parchu a'u grymuso i ffynnu.

Trwy ymgorffori arweinyddiaeth gref, dosturiol ar bob lefel, rydym yn gosod y sylfaen ar gyfer gofal a chefnogaeth gynaliadwy o ansawdd uchel ar draws y sector.

Nid moethusrwydd yw arweinyddiaeth dosturiol, mae'n hanfodol ar gyfer dyfodol gofal cymdeithasol yng Nghymru. Mae'n caniatáu inni wella llesiant y gweithlu, gwella ansawdd gwasanaethau, ac adeiladu sector gwydn, grymus sy'n barod i gwrdd â heriau yfory.