Ar beth ddylid canolbwyntio

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Defnyddio dull cytbwys o ran risgiau, hawliau a chyfrifoldebau. Dylech feddwl am y risgiau a’r effeithiau o beidio â gweithredu, yn ogystal â’r risgiau o fynd ati.
• Gwaredu’r ofn o gael eich beio os bydd pethau’n mynd o chwith.
• Annog diwylliant agored sy’n cydnabod ac yn dysgu o gamgymeriadau
• Defnyddio cofrestrau risg sy’n cofnodi’r cyfleoedd yn deillio o’r risg.
• Siarad ag eraill o fentrau tebyg am eu taith nhw, a beth maen nhw wedi’i ddysgu o’r llwyddiannau a’r camgymeriadau.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Sefydliadau gwasanaethau cyhoeddus, megis:
  • byrddau gwasanaethau cyhoeddus
  • byrddau partneriaeth rhanbarthol
  • awdurdodau lleol
  • byrddau iechyd.
• Cynllunio a chomisiynu ar gyfer gwerth cymdeithasol gan ddefnyddio’r Fframwaith Themâu, Deilliannau a Mesurau Cenedlaethol (TOMS) a’r Pecynnau Cymorth Gallu Gwneud
• Gwneud hi’n haws defnyddio adnoddau mewn ffordd hyblyg
• Buddsoddi i fusnesau lleol a chymdeithasol
• Datblygu gweledigaeth a rennir ar sail lleoedd
• Cytuno sut y gall gwasanaethau statudol, trydydd sector a’r sector preifat chwarae rhan er mwyn cyflawni
• Dewis prosiect peilot i brofi’r dulliau newydd cyn cyfleu a rhannu’r hyn a ddysgwyd.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Nodi’r arweinwyr ‘naturiol’ a ‘penodedig’ yn y gymuned
• Ystyried cymorth cyfoedion fel ffordd o gyflwyno mentora
• Gosod targedau clir a rennir, a’r camau y byddwch chi’n eu rhoi ar waith i’w cyflawni
• Newid y ffordd rydych chi’n gweithredu pan fo pethau’n anodd fel bod modd i chi fodloni eich targedau, a gweithio gyda phawb i lwyddo.
• Dylunio neu ddod o hyd i’r help sydd ei angen arnoch i’ch helpu i fodloni eich targedau
• Edrychwch ar y rheolau:
  • Ai nhw yw’r rheolau cywir?
  • Sut maen nhw’n cael eu dehongli a’u cymhwyso?
  • Ydyn nhw’n cael eu gweithredu yn ysbryd y fframwaith polisi, yn enwedig Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 a’r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014?
• Cefnogi sefydliadau cymunedol ym mhob ffurf os ydyn nhw’n cyflawni rôl arweinyddiaeth drwy alluogi mynediad i uwch-benderfynwyr a chynnig helpu
• Rhannu eich siwrne gydag eraill fel bod modd iddynt elwa ar yr hyn a ddysgoch chi ar hyd y daith.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Meddyliwch sut mae Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015 a’r Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru) 2014 yn cael eu cymhwyso yn eich cymuned: a yw hynny yn ysbryd y deddfau?
• Adolygu’n rheolaidd os yw eich gweithrediadau’n dilyn eich gweledigaeth
• Ystyried sut mae modd ail-siapio comisiynu, caffael a chyllid i ddarparu mwy o sefydlogrwydd hirdymor i ddarparwyr gwasanaeth
• Cyflwyno prosesau bidio cydweithredol i annog gweithio mewn partneriaeth a lleihau’r cystadlu ar gyfer cyllid
• Gweithio gyda darparwyr gwasanaeth cyn tendro ar gyfer gwasanaethau i alinio’r weledigaeth a thargedau
• Rhoi systemau ar waith i gasglu trafodaethau a thystiolaeth sy’n deillio o drafodaethau ar sail lleoedd, er enghraifft, systemau ymgysylltu â rhanddeiliaid
• Symleiddio prosesau monitro a gwerthuso fel nad yw’n gohirio’r gwaith

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Troi perthnasoedd anffurfiol yn gysylltiadau strategol ffurfiol
• Sefydlu cyd-berthnasoedd rhwng yr awdurdod lleol a chynghorwyr cynghorau tref a chymuned. Dylai’r rhain fod yn seiliedig ar arweinyddiaeth bositif, ymddiriedaeth, agweddau a sgiliau.
• Gwaredu’r rhwystrau hanesyddol i gydweithio
• Defnyddio gwybodaeth a sgiliau aelodau etholedig a swyddogion wrth gynllunio ar sail lleoedd
• Datblygu arweinyddiaeth dosturiol ar sail perthnasoedd
• Sefydlu timau cymunedol ar sail lleoedd

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Sicrhau bod gennych arweinyddiaeth leol dda, ymddiriedaeth a chyfathrebu gyda darparwyr newydd a phresennol drwy gydol y cylch comisiynu. Bydd hyn yn helpu i alluogi comisiynu gwirioneddol hyblyg
• Dylid defnyddio dulliau ansoddol (megis straeon personol, sydd wedi cael eu cyd-gynhyrchu) er mwyn mesur deilliannau neu werth am arian. Bydd hyn yn eich helpu i fesur pa mor effeithiol oedd y buddsoddiad i ddyfeisgarwch cymunedol.
• Dysgu gwersi gan ardaloedd gwledig, ac ardaloedd anodd i’w cyrraedd, lle mae wedi bod angen rhagor o ddatrys problemau.
• Dylai llunwyr polisïau lleol, rhanbarthol a chenedlaethol barhau i ganolbwyntio ar ateb ‘beth ddylai polisi da wneud?’ er mwyn darparu’r canllawiau gorau i helpu twf cymunedol ac arloesedd i lwyddo.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Gwerthfawrogi pobl ac adeiladu ar eu cryfderau
• Datblygu rhwydweithiau sy’n gweithredu ledled seilos
• Canolbwyntio ar beth sy’n bwysig i’r bobl sydd ynghlwm
• Adeiladu perthnasoedd yn llawn ymddiriedaeth a phŵer a rennir
• Galluogi pobl i roi newidiadau ar waith.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Gosod egwyddorion a gwerthoedd o’r dechrau. Mae hyn yn bwysicach na phennu eich deilliannau. Os yw’r ymddygiad cydweithredol cywir ar waith, bydd y deilliannau’n disgyn i le
• Buddsoddi amser ac adnoddau i adeiladu perthnasoedd
• Datblygu dull a rennir er mwyn mesur effaith ystyrlon
• Pennu a all sefydliadau trydydd sector rannu staff, megis staff swyddfa gefn a staff codi arian.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Datblygu’r strwythurau cywir, gan gynnwys prosesau ariannu, i sicrhau y gall sefydliadau cymunedol a gwirfoddol barhau i weithio yn y dyfodol
• Rhoi cyngor, cymorth ac anogaeth i sefydliadau i geisio ystod eang o gyllid fel y gallant barhau i fod yn hyblyg ac yn gryf.
• Mae cyllid yn gysylltiedig â’r gwahaniaeth y gall sefydliad ei wneud. Rhoi rhagor o bwyslais ar werth cymdeithasol buddsoddi
• Dod o hyd i ffyrdd i sefydliadau ddatblygu cynigion a thendrau gyda’i gilydd - er enghraifft, gall sefydliadau edrych sut y gallant rannu staff codi arian
• Symleiddio prosesau ymgeisio ac adrodd er mwyn lleihau’r baich ar sefydliadau i dderbyn cyllid craidd hirdymor. Mae’r alwad gyson ar gyfer arloesedd mewn ceisiadau grant yn gallu bod yn flinedig iawn, a niweidio cyllid.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Gosod egwyddorion a gwerthoedd o’r dechrau. Mae hyn yn bwysicach na phennu eich deilliannau. Os yw’r ymddygiad cydweithredol cywir ar waith, bydd y deilliannau’n disgyn i le
• Buddsoddi amser ac adnoddau i adeiladu perthnasoedd
• Datblygu dull a rennir er mwyn mesur effaith ystyrlon
• Pennu a all sefydliadau trydydd sector rannu staff, megis staff swyddfa gefn a staff codi arian.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Buddsoddi i adfywio sy’n blaenoriaethu lleoedd a phobl gyda’r anghenion mwyaf
• Cefnogi buddsoddi i dai a’r seilwaith ehangach, ac mae’n cynnwys datblygu cymunedol
• Dylunio strategaethau caffael gyda chymunedau i ymgorffori buddion cymunedol ehangach ac adeiladu cyfoeth.
• Gadael i landlordiaid cymdeithasol fod yn hyblyg fel y gallant gael yr effaith fwyaf yn eu cymunedau lleol drwy:
  • adeiladu capasiti a sgiliau;
  • datblygu prosesau cytundebol a llywodraethol;
  • penderfynu ar y rolau y byddant yn eu cyflawni: e.e. Ydyn nhw’n ariannu, ydyn nhw’n arwain neu ydyn nhw’n mynd i mewn i bartneriaeth gyda sefydliadau eraill?
• Cofrestru landlordiaid cymdeithasol, a chydweithio i’r un weledigaeth a strategaeth, gyda disgrifiad clir o ran sut fydd hyn yn pennu cynllunio ar sail lleoedd
• Meddwl am ddatblygu hybiau neu glystyrau cymunedol gyda phartneriaid gan gynnwys awdurdodau lleol, sefydliadau gwirfoddol a chymunedol i helpu i sicrhau bod gweithgareddau yn berthnasol i’r sefyllfa leol ac yn adeiladu capasiti’r sefydliadau partner.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Datblygu dealltwriaeth a rennir o beth yw atal, a chefnogi atal
• Cydnabod gwerth a chyfraniad:
  • Cymdogion anffurfiol sydd wedi camu i mewn i rolau gofalgar a chyfeillgarwch
  • Cymorth cymunedol a grwpiau gweithgareddau
  • Mannau gwyrdd
  • Asedau cymunedol eraill
• Deall mai’r gymuned sy’n gwybod beth sydd orau iddi hi.
• Casglu tystiolaeth ac ymchwil dros amser i fesur effaith atal
• Bod â dull sy’n canolbwyntio ar y gymuned o ran iechyd a lles drwy:
  • Datblygu dull sy’n gweithio ledled y sector
  • Sicrhau bod cymunedau wirioneddol ynghlwm wrth y broses ddylunio a darpariaeth gwasanaethau
  • Mapio a defnyddio asedau lleol
  • Comisiynu mewn ffyrdd sy’n rhoi mynediad i bawb i weithgareddau sy’n cefnogi lles
  • Mesur deilliannau sy’n bwysig i gymunedau
  • Pwysleisio rhagor o weithgareddau atal mwy mewn cynllunio a chomisiynu strategol.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Treulio ychydig o amser i ddod i adnabod y cymunedau yr hoffech weithio ynddyn nhw a gyda nhw
• Archwilio’r hanes lleol, y cefndir a’r wleidyddiaeth
• Dysgu beth sy’n digwydd, a oes grwpiau cymunedol neu sefydliadau cymunedol sy’n cynnal prosiectau?
• Gofyn wrth sefydliad lleol i roi sesiwn anwytho cymunedol, neu fynd am dro oddeutu’r dref
• Siarad â phobl leol, gofyn iddyn nhw beth sy’n gweithio, beth sydd ddim yn gweithio, beth all gael ei wella
• Edrych ar beth mae’r data yn ei ddweud am y gymuned
• Edrych ar beth mae astudiaethau achos neu straeon yn ei gyfathrebu am y gymuned
• Dysgu am asedau lleol yn y gymuned.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Gweithio gyda busnesau lleol sy’n cyfrannu at yr economi sylfaenol. Maen nhw’n bartner pwysig, ac yn:
  • darparu gwasanaethau hanfodol lleol
  • cynnig swyddi
  • gallu darparu arweinyddiaeth ledled y gymuned.
• Gall cwmnïau budd cymunedol (CICau) a micro-fusnesau gweithio ar lefel leol iawn i ddatblygu a gwella gwydnwch cymunedol. Ni all cwmnïau mawr fod mor hyblyg bob tro.
• Dylai pob sefydliad fabwysiadu prosesau caffael TOMau (Themâu, Deilliannau, Mesurau) i ddangos gwerth cymdeithasol a chefnogi dyfeisgarwch cymunedol wrth gontractio gwaith.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

• Cynllunio i gynyddu nifer y bobl leol sydd ynghlwm wrth weithredu cymunedol a sicrhau eu bod nhw’n cael eu cynnwys wrth gynllunio, dylunio a darparu gwasanaethau lleol
• Dysgu pa heriau penodol sy’n berthnasol i chi. Meddyliwch pa gamau gweithredu, sgiliau ac adnoddau sydd eu hangen arnoch ar gyfer bob her, gan gynnwys:
  • Beth sydd ei angen neu beth rydych chi eisiau o weithredu cymunedol?
  • Pa fath o bobl ydych chi angen ymgysylltu â nhw?
  • Ble maen nhw?
  • Faint o bobl sydd eu hangen arnoch?
  • Pryd mae hi’n amser da i ymgysylltu â phobl?
  • Sut ddylech chi fynd at bobl a all gymryd rhan?
  • Pwy sy’n mynd i ddod o hyd i bobl a sicrhau eu bod nhw’n cymryd rhan?
  • Beth sy’n digwydd os byddwch chi’n clywed ie, efallai, neu na?
  • Pa rwystrau allwch chi ddod ar eu traws? Sut byddwch chi’n eu goresgyn?
• Dod o hyd i rwystrau a’u dileu, er mwyn ei gwneud hi’n haws i bobl gael mynediad i weithgareddau cymunedol
• Gweithio gyda’r prif randdeiliaid i benderfynu ar weledigaeth a blaenoriaethau.
  • Dylech gytuno sut y byddwch chi’n gwneud hyn, a sicrhau bod partneriaid yn ymwybodol o’u rôl.
• Egluro beth allai cyfathrebu digidol ei gynnig, a’i gyfyngiadau:
  • dod o hyd i unrhyw nodweddion ar eich platfform digidol nad ydynt yn hygyrch neu’n hawdd i’r gynulleidfa eu defnyddio, a sut byddwch chi’n mynd i’r afael â hyn?
  • a oes fformatau print, radio neu’r teledu o newyddion a gwybodaeth bwysig?
• Dod o hyd i wirfoddoli yn y gymuned a chreu cyfle iddo ddatblygu
• Dysgu:
  • sut mae gwirfoddoli wedi bod yn fuddiol i’r ardal?
  • sut rydych chi’n dod o hyd i wirfoddolwyr?
  • oes angen rhagor o adnoddau?
• Deall amrywiaeth eich cymuned ac adnabod a yw’r adnoddau a’r gwasanaethau yn bodloni anghenion pawb.
• Er enghraifft: meddyliwch am y Gymraeg, diwylliant, grwpiau oedran a demograffeg eraill. Dod o hyd i ffyrdd i gasglu a dysgu o’r holl waith da sy’n digwydd ar lefel gymunedol.

Ar beth ddylech chi ganolbwyntio?

Dylai clystyrau gofal sylfaenol:

• barhau i adeiladu ar a datblygu perthnasoedd gwaith gyda chymunedau
• dysgu sut mae gweithredu dan arweiniad y gymuned wedi helpu pobl, cymunedau a gwasanaethau cyhoeddus cyn ac ar ôl Covid-19
• dysgu gan eraill a’r rhaglen strategol ar gyfer gofal cymdeithasol. Er enghraifft, gallai’r rhaglen Ddatblygu Clystyrau Uwch helpu i wneud i hyn ddigwydd yn gyflym ac yn gyson ledled Cymru
• dysgu beth sy’n gweithio ar lefel leol pan fyddwch chi’n defnyddio neu ddatblygu modelau gofal iechyd a chymdeithasol
• casglu gwybodaeth am gymunedau a’i defnyddio i wneud cynlluniau byrddau partneriaeth rhanbarthol, clystyrau gofal sylfaenol a byrddau iechyd hyd yn oed yn well
• dod o hyd i dystiolaeth o fodelau cymdeithasol a gofal iechyd lleol er mwyn dysgu beth sy’n gweithio.

• Ysbryd cymunedol
• Synnwyr o le: cyd-destun lleol
• Bodloni anghenion
• Mapio asedau
• Amser i feithrin perthnasoedd
• Ffordd o feddwl cymunedol positif
• Arweinyddiaeth gymunedol: gwneud iddo ddod yn amlwg.

Cefnogwch y broses o benderfynu trwy:

• pecynnau cymorth
• canllawiau
• pobl sy'n barod i helpu.