Ymgynghoriad safonau hyfforddiant diogelu cenedlaethol 2022: Crynodeb o’r ymatebion i’r ymgynghoriad

Rhwng 19 Ebrill a 17 Mehefin, fe wnaethom ofyn eich barn am y Safonau Cenedlaethol ar gyfer Hyfforddiant Diogelu drafft.

Er mwyn sicrhau bod y rheini y gallai’r newidiadau arfaethedig effeithio arnynt yn cael cyfle i roi eu barn, rydym yn gwneud y canlynol:

• rhoi’r ddogfen mewn lle amlwg ar ein gwefan
• atgoffa pobl yn aml a’u hannog i gymryd rhan
• rhoi gwybodaeth am yr ymgynghoriad yn ein e-fwletin
• anfon gwybodaeth am yr ymgynghoriad at y Byrddau Diogelu Rhanbarthol.

Roedd y ddogfen ymgynghori ar gael yn Gymraeg ac yn Saesneg, ac roedd fersiynau eraill ar gael ar gais. Roeddem hefyd yn derbyn ymatebion nad oeddent wedi cael eu cyflwyno drwy ein harolwg ar-lein.

Cawsom 115 o ymatebion. O’r rhai a ymatebodd, dywedodd 64 eu bod yn ymateb fel unigolyn a dywedodd 51 eu bod yn cynrychioli barn sefydliad.

O’r rheini a ymatebodd, roedd y nifer fwyaf o ymatebion:

• gan unigolion yn dod gan reolwyr neu weithwyr gofal cymdeithasol
• gan fudiadau’n dod o fudiadau’r trydydd sector, awdurdodau lleol a’r categori “eraill”.

Mae’r canrannau a nodir isod yn cynrychioli’r rhai a atebodd y cwestiynau ac nid ydynt yn cymryd i ystyriaeth y rhai a adawodd y cwestiwn yn wag.

C1. Ydych chi’n cytuno bod y safonau hyfforddi hyn yn cyd-fynd â’r trefniadau diogelu presennol?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydw: 93 y cant
• nac ydw: 7 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym fod hwn yn ddull cyson a safonol. Mae’r Safonau Cenedlaethol ar gyfer Hyfforddiant Diogelu yn cyd-fynd â Gweithdrefnau Diogelu Cymru a byddant yn atal dyblygu yn ymarferol.

Cawsom rai awgrymiadau i gynnwys deddfwriaeth ehangach a bod angen i ni fod yn gliriach ynglŷn â hyfforddiant ar gyfer rolau a chyfrifoldebau.

C2. Ydy’r chwe grŵp (A i F) a nodir yn y safonau yn cynrychioli’r prif rolau yn y broses ddiogelu?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydyn: 83 y cant
• nac ydyn: 17 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym fod y safonau hyfforddi’n cynnwys pob gweithiwr a bod yr hyfforddiant yn cael ei ddatblygu’n raddol.

Cawsom rai awgrymiadau y dylai’r grwpiau adlewyrchu rolau ehangach ac y dylai “chwythu’r chwiban” gael ei ddiffinio ymhellach.

C3. Ydy Grŵp A yn glir ac a yw’n rhoi digon o wybodaeth?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydy: 83 y cant
• nac ydy: 17 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym ei fod yn glir ac yn gryno. Cawsom awgrym bod angen inni wneud y grŵp targed yn gliriach.

C4. Ydy Grŵp B yn glir ac a yw’n rhoi digon o wybodaeth?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydy: 83 y cant
• nac ydy: 17 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym fod yna ddisgwyliadau clir a bod y ffocws yn iawn ar gyfer y rolau. Cawsom rai awgrymiadau penodol am y safonau.

C5. Ydy Grŵp C yn glir ac a yw’n rhoi digon o wybodaeth?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydy: 70 y cant
• nac ydy: 30 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym ei fod yn wych ar gyfer cynllunio sesiynau cynefino a rheoli cymwyseddau staff. Roeddech chi’n croesawu cael y sgiliau gofynnol wedi’u nodi ac roeddech chi’n falch o weld yr agwedd sy’n canolbwyntio ar y plentyn/person.

Cawsom rai awgrymiadau ynglŷn â mireinio’r grŵp hwn o ymarferwyr ymhellach a chaniatáu mwy o hyblygrwydd o ran yr hyfforddiant sydd ei angen.

C6. Ydy Grŵp D yn glir ac a yw’n rhoi digon o wybodaeth?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydy: 83 y cant
• nac ydy: 17 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym fod y canllawiau’n glir ac yn gryno ynglŷn â’r hyn a ddisgwylir gan y grŵp hwn o ymarferwyr. Cawsom rai awgrymiadau ynglŷn â’i wneud yn gliriach ac yn fwy manwl.

C7. Ydy Grŵp E yn glir ac a yw’n rhoi digon o wybodaeth?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydy: 92 y cant
• nac ydy: 8 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym fod defnydd clir o ddirprwyo i wahaniaethu rhwng grwpiau D ac E, ac roedd yn amlwg bod diogelu yn dal yn gyfrifoldeb i’r grŵp hwn o ymarferwyr.

Cawsom rai awgrymiadau ynglŷn â chyfeirio’n benodol at y gwaith aml-asiantaethol a ddisgwylir ar y lefel hon.

C8. Ydy Grŵp F yn glir ac a yw’n rhoi digon o wybodaeth?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydy: 87 y cant
• nac ydy: 13 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym y byddai’r canllawiau hyn yn ddefnyddiol i annog hyfforddiant gorfodol ar gyfer y grŵp hwn. Cawsom rai awgrymiadau ynglŷn â beth i’w ychwanegu at yr hyfforddiant hwn.

C9. Ydych chi’n adnabod eich gweithlu neu eich rôl eich hun yn y disgrifiadau grŵp?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydw: 77 y cant
• nac ydw: 23 y cant.

Yn gyffredinol, fe ddywedoch chi wrthym y gallech chi weld yn glir sut y byddai’r grwpiau’n mapio i’ch sefydliad. Galwodd rhai am fwy o eglurder ynglŷn â’r grwpiau a sut i reoli’r rhai a allai syrthio i “ardal lwyd”.

C10. Pa gyfleoedd y mae angen i sefydliadau feddwl amdanynt wrth ymgorffori’r safonau?

Fe ddywedoch chi: “Bydd y Safonau Cenedlaethol ar gyfer Hyfforddiant Diogelu yn darparu fframwaith ar gyfer cysondeb ac yn helpu i godi ansawdd hyfforddiant diogelu ar gyfer pob ymarferwr, a’r gobaith yw y bydd yn arwain at ganlyniadau gwell mewn perthynas ag amddiffyn plant ac oedolion yng Nghymru.”

Mynegwyd rhai pryderon ynglŷn â pholisïau, gweithdrefnau a rheoliadau mewnol y mae angen eu dilyn o hyd a bod angen ystyried hyn fel rhan o’r cam gweithredu.

C11. Pa heriau y mae angen i sefydliadau eu hystyried wrth ymgorffori’r safonau?

Fe ddywedoch chi:

• “Symud o ddiwylliant o feio i ddiwylliant o ddysgu, tra’n cydnabod y dylai gweithwyr proffesiynol fod yn atebol.”
• “Mae’n beth cadarnhaol bod y safonau’n cydnabod yr heriau emosiynol sy’n gysylltiedig â gwaith diogelu o safbwynt ymarferwyr.”
• “Sicrhau bod ymarferwyr/rheolwyr yn hyderus o ran eu barn broffesiynol a bod diogelu’n gyfrifoldeb ar bawb.”

Roedd adborth arall yn cynnwys:

• “Mae’n bwysig bod sefydliadau’n gallu cael gafael ar ddeunyddiau a chyrsiau hyfforddi newydd, ac nad yw eu costau’n cynyddu’n ormodol oherwydd y galw.”
• “Lefelau staffio: oes gan sefydliadau staff cymwys a phrofiadol i ddelio â sefyllfaoedd cymhleth ac ydynt yn meddu ar y sgiliau i’w rheoli?”
• “Negeseuon a chanllawiau clir y gall yr holl staff uniaethu â nhw yn eu maes gwaith unigol eu hunain, gan roi atebolrwydd ar lefelau amrywiol i bawb, gan fod llawer yn dal i weld diogelu fel rhywbeth y dylai eu rheolwyr ddelio ag ef.”
• “Coladu ceisiadau hyfforddi/dadansoddi bylchau llwyr i sicrhau bod y rhaglen yn diwallu anghenion pob asiantaeth ac agenda ddiogelu sy’n newid o hyd.”

C12. Oes yna unrhyw beth arall y dylem ei gynnwys yn y safonau? Os felly, beth ddylai fod?

Fe ddywedoch chi wrthym eu bod “yn gynhwysfawr iawn ac wedi’u hysgrifennu’n dda”. Doedd y rhan fwyaf o’r bobl a ymatebodd ddim yn meddwl bod unrhyw beth wedi cael ei adael allan.

Cawsom rai ceisiadau penodol i gynnwys deddfwriaeth ac i bwysleisio ymhellach yr angen i rannu gwybodaeth a chwilfrydedd proffesiynol.

C13. Ydy ymarfer sy’n canolbwyntio ar y plentyn/person yn cael sylw digonol yn y safonau?

Fe wnaethoch chi ymateb:

• ydy: 90 y cant
• nac ydy: 10 y cant.

Fe ddywedoch chi wrthym fod tystiolaeth dda o hyn yn y safonau ac nad oedd angen dim mwy.

Cawsom rai awgrymiadau i gynnwys ymarfer sy’n seiliedig ar drawma ac i roi mwy o bwyslais ar gam-drin pobl hŷn a cham-drin domestig.

C14. Pa effeithiau fydd ein cynigion yn eu cael ar y Gymraeg, yn benodol ar y canlynol:

• cyfleoedd i bobl ddefnyddio’r Gymraeg
• peidio â thrin y Gymraeg yn llai ffafriol na’r Saesneg.

Sut gallem ni gynyddu’r effeithiau cadarnhaol neu leihau’r rhai negyddol?

Fe ddywedoch chi wrthym y byddai’r cynigion hyn yn cael effaith fach iawn ar y Gymraeg. Cawsom rai awgrymiadau penodol am ddarparu hyfforddiant.

C15. Ydy’r safonau’n effeithio ar y rheini sydd â nodweddion gwarchodedig? Y nodweddion gwarchodedig yw oedran, anabledd, ailbennu rhywedd, priodas a phartneriaeth sifil, beichiogrwydd a mamolaeth, hil, crefydd neu gred, rhyw a chyfeiriadedd rhywiol.

Fe ddywedoch chi:

“Ydyn, ond roeddem ni’n teimlo bod y safonau’n trafod hyn yn ddigonol. Er enghraifft, nodi y dylid ystyried diwylliant ethnig rhywun mewn perthynas â’r egwyddorion. Nid oeddem yn teimlo bod unrhyw ofynion pellach.”

Cawsom rai awgrymiadau ynglŷn â’r angen i fod yn hyblyg gyda’r disgwyliadau ynglŷn â hyfforddiant gloywi sy’n gysylltiedig â rhai o’r nodweddion gwarchodedig.

Edrychwyd ar yr ymatebion a’u trafod fel rhan o gyfarfodydd y grŵp datblygu aml-asiantaethol. Teimlwyd bod rhywfaint o’r adborth yn fwy perthnasol i’r Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Hyfforddiant Diogelu, felly bydd yn cael ei ymgorffori yn hynny yn hytrach na’r safonau hyfforddi.

Bydd y Safonau Cenedlaethol ar gyfer Hyfforddiant Diogelu yn cael eu lansio fel rhan o’r Wythnos Ddiogelu Genedlaethol, sy’n cael ei chynnal rhwng 14 a 18 Tachwedd 2022. Bydd y safonau ar gael yn Gymraeg ac yn Saesneg, a bydd fersiwn hawdd ei darllen ar gael yn y ddwy iaith hefyd.

Am y chwe wythnos gyntaf ar ôl y lansiad, byddwn ni’n rhannu Cwestiynau Cyffredin am y safonau yn rheolaidd.

Bydd y Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Hyfforddiant Diogelu yn cael ei gyhoeddi ddechrau 2023.

Bydd y grŵp datblygu a gynhyrchodd y safonau a’r fframwaith yn cyfarfod bob chwarter yn 2023 i adolygu’r safonau a’r fframwaith, ac i sicrhau ein bod yn gweithredu unrhyw newidiadau sydd eu hangen.

• Tachwedd i Ragfyr 2022 Rhannu’r Cwestiynau Cyffredin o’r lansiad
• Dechrau 2023: Cyhoeddi’r Fframwaith Cenedlaethol ar gyfer Hyfforddiant Diogelu
• Ebrill 2023: Cyfarfod cyntaf y grŵp adolygu safonau
• Gorffennaf 2023: Ail gyfarfod y grŵp adolygu safonau
• Hydref 2023: Trydydd cyfarfod y grŵp adolygu safonau

Byddwn hefyd yn gweithio’n agos gyda’r Byrddau Diogelu Rhanbarthol i sicrhau bod y safonau’n cael eu rhoi ar waith yn effeithiol.

Bydd hyn yn cynnwys cyhoeddi deunyddiau hyfforddi Grŵp B y gall hyfforddwyr eu defnyddio a datblygu deunyddiau hyfforddi cyffredinol Grŵp C newydd ar gyfer yr elfen hyfforddi gyntaf sy’n ofynnol yng Ngrŵp C. Bydd y ddau ar gael am ddim ar wefan Gofal Cymdeithasol Cymru.